SER i ESTAR czyli BYĆ

To, co odróżnia język portugalski od polskiego, to zdecydowanie czasowniki ser i estar, które najczęściej tłumaczy się jako być. Jeśli nie mieliście wcześniej do czynienia z hiszpańskim, może to wam sprawiać problemy. Dlatego właśnie ten post - oprócz odmiany tych nieregularnych czasowników, postaram się omówić zastosowanie i podać kilka przykładów użycia.

Poznamy tu również zaimki osobowe, nie będę temu poświęcać osobnego posta. Po prostu: ja - eu, ty - tu, on - ele, ona - ela, my - nós, wy - vocês, oni - eles, one - elas. Warto też zaznaczyć, że osoba druga i trzecia liczby mnogiej odmienia się tak samo.

SER

eu sou	nós somos
tu es	vocês/eles/elas são
você/ele/ela é

ESTAR

eu estou	nós estamos
tu estás	vocês/eles/elas estou
você/ele/ela está

Zastosowanie czasownika SER

• narodowości - nacionalidades
  
  Vocês são portugueses? - Jesteście Portugalczykami?
  Eu sou português, - Ja jestem Portugalczykiem,
  mas ele é polaco. - ale on jest Polakiem.
• zawody - profissões
  
  Sou professor - Jestem nauczycielem,
  e o meu irmão é médico. - a mój brat jest lekarzem.
  Zauważmy, że nie stawiamy w tym przypadku rodzajników przed nazwami zawodów.
• pochodzenie - origem (de + nome (local))
  
  Donde és? És de Lisboa? - Skąd jesteś? Jesteś z Lizbony?
  Não, sou do Porto. - Nie, jestem z Porto.
  Przy okazji zauważmy, że z reguły miejscowości nie posiadają rodzajnika. Wiadomo jednak, że wyjątek potwierdza regułę. W tym przypadku wyjątkiem są nazwy miejscowości, które pochodzą od już istniejącego rzeczownika, tu mamy o porto - port.
• posiadanie - posse (de + nome)
  
  O dicionário é do professor. - Słownik jest nauczyciela.
• godziny, dni tygodnia daty - horas, dias da semana, datas
  
  Que horas são? - Która godzina?
  É uma hora - jest pierwsza.
  São duas horas. - jest druga.
  Przy okazji zauważmy, że godziny uzgadniamy zgodnie z ich liczbą.
• cechy stałe (przymiotniki, materiał) - adjetivo, matéria
  
  A minha irmã é inteligente. - Moja siostra jest brdzo mądra.
  A mesa é de madeira. - Stół jest z drewna.
  O vestido é novo. - Sukienka jest nowa.
  Ela é loura. - Ona jest blondynką.
  
  W przykładach dla estar znajdziemy również przykłady zestawiające oba te czasowniki w jednym zdaniu.
• określenie położenia (charakter stały!) - situação gográfica
  
  Gdańsk é na Polónia. - Gdańsk jest w Polsce.
  Varsóvia é a capital da Polónia. - Warszawa jest stolicą Polski.

Zastosowanie czasownika ESTAR

• okolicznik miejsca - advérbio de lugar
  
  O dicionário está ali. - Słownik jest tam.
• określenie położenia (zmienne) - em + local (sujeito móvel)
  
  Eles estão no estrangeiro. - Oni są za granicą.
  Está de férias no Algarve. - Jest na wakacjach w Algarve.
  O livro está em cima da mesa. - Książka jest na stole.
• pogoda - tempo meteorológico
  
  Está muito calor lá fora. - Jest bardzo zimo na zewnątrz.
• cechy zmienne (przymiotniki) adjectivo (característica temporária)
  
  A sopa está quente. - Zupa jest ciepła.
  Este bolo não está muito bom. - To ciastko nie jest zbyt dobre.
  Hoje estou cansado. - Dziś jestem zmęczony.
  Eles estão sentados à mesa. - Oni siedzą przy stole.
  Kilka przykładów, by zauważyć różnicę:
  O gato é preto. - Kot jest czarny.
  O gato está doente. - Kot jest chory.
  Os bolos desta pastelaria geralmente são óptimos, mas hoje não estão muito bons. - Ciasta z tej cukierni są zwykle wyśmienite, ale dziś nie są zbyt dobre.
  A água do mar é salgada. - Woda z morza jest słona.
  A sopa está salgada. - Zupa jest słona.
• com (z) + nome (rzeczownik) (= ter (mieć) + nome)
  
  Estou com sede, - chce mi się pić,
  mas não estou com fome. - ale nie jestem głodny.
• jak tam itp. - cumprimentar
  
  Como está? - Jak leci?
  Estou bem, obrigado. - Dobrze, dziękuję.

W kolejnej notatce poznamy odmianę czasowników regularnych (3 typy) w czasie teraźniejszym. Niedługo zaznajomimy się też z rodzajnikami, wyrazami pytającymi, a później z odmianą czasowników nieregularnych. Przyjdzie też czas na okoliczniki miejsca (a co za tym idzie, poznamy czasownik haver) i wiele, wiele innych.
Przykłady pochodzą w większości z książki Gramática Ativa, 2 wzięłam z staff.amu.edu.pl/~inveling/pdf/Nowak-18.pdf. W przyszłości mam zamiar wymyślać własne przykłady.

Fonetyka języka portugalskiego

Może zacznę od akcentu. Nie trzeba być osłuchanym z językiem, by wiedzieć, na którą sylabę należy zaakcentować dany wyraz.

• jeśli w wyrazie występuje litera z akcentem (np. á, ã, â, é, ê...), to akcentujemy na sylabę zawierającą tę literę
• jeśli powyższe nie jest spełnione, to akcentujemy na ostatnią sylabę w dwóch przypadkach:
  • jeśli wyraz jest zakończony na którąś z liter: -l, -z, -i, -r
  • w wyraz zakończonych na dyftongi
• w pozostałych przypadkach akcent pada na drugą sylabę od końca - jak w języku polskim

Teraz zajmijmy się spółgłoskami. Zastosuję zapis uproszczony.

• c przed e, i [c]
• c przed a, o, u [k]
• ch [sz]
• g przed e, i [ż]
• g przed a, o, u [g] ; gue [ge], gui [gi] ; gua [gła], guo [gło]
• h [-]
• j [ż]
• l jest trochę inne niż w polskim, przyjdzie z czasem
• lh [lj]
• nh [ń]
• r między samogłoskami i spółgłoskami jak polskie [r]
• rr lub r na początku i na końcu wyrazu jako mocne r lub garłowo [ř]
• ss lub s na początku [s]
• s między samogłoskami lub gdy wyraz kończy się na s, a następny rozpoczyna samogłoską [z]
• s przed dźwięcznymi spółgłoskami [ż]
• s przed bezdźwięcznymi spółgłoskami [sz]
• x czasem [sz], np. o xarape
• x w obcojęzycznych [ks], np. o táxi
• x między samogłoskami [z], np. o exame
• x czasem [s], np. o próximo
• z na końcu wyrazu [ż]

Fakt #1: k, w oraz y występują tylko w wyrazach zapożyczonych z innych języków.

Kolej na samogłoski.

• o gdy jest akcentowane [o]
• o gdy nie jest akcentowane [u]
• ão [au]
• ãe [aj] trochę jak srający kot
• õe [oj] trochę jak srający kot
• ea [ia]
• ee [ie]
• em [ej]

Sytuacja z e też jest dość ciekawa, lecz nie będę już więcej mieszać w głowie. Powiem jeszcze tylko, że istnieje coś takiego, jak redukowanie samogłosek, które nie są akcentowane. Wszystko tu opisane nie jest dokładne, ale na początek w zupełności wystarczy. Reszta przyjdzie z czasem. By znacząco polepszyć swą wymowę, polecam słuchać muzykę i próbować śpiewać, choć to ostatnie nie jest konieczne, wystarczy śledzić tekst.

Bom dia !

W roku akademickim 2013/2014 zaczęłam uczyć się języka portugalskiego. Poza zajęciami nie poświęcałam mu jednak czasu. Przed rozpoczęciem kolejnego roku chciałabym utrwalić sobie wszystko to, co do tej pory poznałam. Blog jest najlepszą motywacją, zwłaszcza, jeśli znajdzie się choć jedna osoba, która będzie go śledzić. Nie obiecuję, że będę pisać regularnie. Nie obiecuję, że nie będzie błędów. Na blogu będzie niewiele praktyki, większość postów będzie zapewne dotyczyła gramatyki. Co do słownictwa... jeśli posiadacie któryś z Profesorów wydawnictwa Edgard, tym lepiej dla was. Będę tu od czasu do czasu wrzucać swoje własne bazy danych ze słownictwem języka portugalskiego - to mój sposób na naukę słówek.

Jeszcze krótko: dlaczego warto uczyć się portugalskiego? Zna go zdecydowanie mniej ludzi niż np. hiszpański. Jest to ogromna zaleta. Ponadto jest trochę trudniejszy niż hiszpański - znając portugalski, łatwiej zrozumieć hiszpański, nie odwrotnie. Ma konkretne zasady wymowy w przeciwieństwie do angielskiego.

Dziś akurat podzielę się słownictwem, jakie poznaliśmy na pierwszych zajęciach. Kolejne posty będą dotyczyły fonetyki, czasowników być (podobnie jak w hiszpańskim jest to trochę bardziej skomplikowane niż w polskim), podstawowych pytań, rodzajników, odmiany czasowników regularnych i nieregularnych...
Ale powoli.

(muito) bom dia - dzień dobry (przed obiadem)

o dia - dzień

boa tarde - dzień dobry (po obiedzie)

a tarde - popołudnie

boa noite - dobranoc

a noite - noc

Dlatego właśnie nie lubię zaczynać od nauki słówek czy wyrażeń. Jest tyle rzeczy, które przy okazji nasuwają się do wyjaśnienia. W powyższych chciałoby się wspomnieć od razu o rodzajnikach i rodzajach. Powiem tylko, że