SER i ESTAR czyli BYĆ

To, co odróżnia język portugalski od polskiego, to zdecydowanie czasowniki ser i estar, które najczęściej tłumaczy się jako być. Jeśli nie mieliście wcześniej do czynienia z hiszpańskim, może to wam sprawiać problemy. Dlatego właśnie ten post - oprócz odmiany tych nieregularnych czasowników, postaram się omówić zastosowanie i podać kilka przykładów użycia.

Poznamy tu również zaimki osobowe, nie będę temu poświęcać osobnego posta. Po prostu: ja - eu, ty - tu, on - ele, ona - ela, my - nós, wy - vocês, oni - eles, one - elas. Warto też zaznaczyć, że osoba druga i trzecia liczby mnogiej odmienia się tak samo.

SER

eu sou	nós somos
tu es	vocês/eles/elas são
você/ele/ela é

ESTAR

eu estou	nós estamos
tu estás	vocês/eles/elas estou
você/ele/ela está

Zastosowanie czasownika SER

• narodowości - nacionalidades
  
  Vocês são portugueses? - Jesteście Portugalczykami?
  Eu sou português, - Ja jestem Portugalczykiem,
  mas ele é polaco. - ale on jest Polakiem.
• zawody - profissões
  
  Sou professor - Jestem nauczycielem,
  e o meu irmão é médico. - a mój brat jest lekarzem.
  Zauważmy, że nie stawiamy w tym przypadku rodzajników przed nazwami zawodów.
• pochodzenie - origem (de + nome (local))
  
  Donde és? És de Lisboa? - Skąd jesteś? Jesteś z Lizbony?
  Não, sou do Porto. - Nie, jestem z Porto.
  Przy okazji zauważmy, że z reguły miejscowości nie posiadają rodzajnika. Wiadomo jednak, że wyjątek potwierdza regułę. W tym przypadku wyjątkiem są nazwy miejscowości, które pochodzą od już istniejącego rzeczownika, tu mamy o porto - port.
• posiadanie - posse (de + nome)
  
  O dicionário é do professor. - Słownik jest nauczyciela.
• godziny, dni tygodnia daty - horas, dias da semana, datas
  
  Que horas são? - Która godzina?
  É uma hora - jest pierwsza.
  São duas horas. - jest druga.
  Przy okazji zauważmy, że godziny uzgadniamy zgodnie z ich liczbą.
• cechy stałe (przymiotniki, materiał) - adjetivo, matéria
  
  A minha irmã é inteligente. - Moja siostra jest brdzo mądra.
  A mesa é de madeira. - Stół jest z drewna.
  O vestido é novo. - Sukienka jest nowa.
  Ela é loura. - Ona jest blondynką.
  
  W przykładach dla estar znajdziemy również przykłady zestawiające oba te czasowniki w jednym zdaniu.
• określenie położenia (charakter stały!) - situação gográfica
  
  Gdańsk é na Polónia. - Gdańsk jest w Polsce.
  Varsóvia é a capital da Polónia. - Warszawa jest stolicą Polski.

Zastosowanie czasownika ESTAR

• okolicznik miejsca - advérbio de lugar
  
  O dicionário está ali. - Słownik jest tam.
• określenie położenia (zmienne) - em + local (sujeito móvel)
  
  Eles estão no estrangeiro. - Oni są za granicą.
  Está de férias no Algarve. - Jest na wakacjach w Algarve.
  O livro está em cima da mesa. - Książka jest na stole.
• pogoda - tempo meteorológico
  
  Está muito calor lá fora. - Jest bardzo zimo na zewnątrz.
• cechy zmienne (przymiotniki) adjectivo (característica temporária)
  
  A sopa está quente. - Zupa jest ciepła.
  Este bolo não está muito bom. - To ciastko nie jest zbyt dobre.
  Hoje estou cansado. - Dziś jestem zmęczony.
  Eles estão sentados à mesa. - Oni siedzą przy stole.
  Kilka przykładów, by zauważyć różnicę:
  O gato é preto. - Kot jest czarny.
  O gato está doente. - Kot jest chory.
  Os bolos desta pastelaria geralmente são óptimos, mas hoje não estão muito bons. - Ciasta z tej cukierni są zwykle wyśmienite, ale dziś nie są zbyt dobre.
  A água do mar é salgada. - Woda z morza jest słona.
  A sopa está salgada. - Zupa jest słona.
• com (z) + nome (rzeczownik) (= ter (mieć) + nome)
  
  Estou com sede, - chce mi się pić,
  mas não estou com fome. - ale nie jestem głodny.
• jak tam itp. - cumprimentar
  
  Como está? - Jak leci?
  Estou bem, obrigado. - Dobrze, dziękuję.

W kolejnej notatce poznamy odmianę czasowników regularnych (3 typy) w czasie teraźniejszym. Niedługo zaznajomimy się też z rodzajnikami, wyrazami pytającymi, a później z odmianą czasowników nieregularnych. Przyjdzie też czas na okoliczniki miejsca (a co za tym idzie, poznamy czasownik haver) i wiele, wiele innych.
Przykłady pochodzą w większości z książki Gramática Ativa, 2 wzięłam z staff.amu.edu.pl/~inveling/pdf/Nowak-18.pdf. W przyszłości mam zamiar wymyślać własne przykłady.